Mùa đông AI sắp đến?

Trong những tuần gần đây, các tập đoàn công nghệ lớn ở Silicon Valley đang đối mặt với nhiều thách thức, khi nhiều nhà đầu tư bắt đầu tỏ ra lo ngại rằng trí tuệ nhân tạo (AI) có thể không mang lại lợi nhuận khổng lồ như mong đợi. Kể từ khi giá cổ phiếu của các công ty công nghệ lớn đạt đỉnh vào tháng trước, trung bình giá trị của chúng đã giảm khoảng 15%. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng thực sự của AI trong việc tạo ra giá trị bền vững.

Sự Giới Hạn Của Các Mô Hình Ngôn Ngữ Lớn

Các nhà quan sát đang đặt ra câu hỏi về những giới hạn của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), nền tảng cho những ứng dụng như ChatGPT. Mặc dù các tập đoàn công nghệ đã đầu tư hàng chục tỷ USD để phát triển những mô hình này và đưa ra nhiều lời hứa đầy tiềm năng về AI trong tương lai, nhưng thực tế dường như không hứa hẹn như vậy. Theo khảo sát của Cục Thống kê Hoa Kỳ, chỉ có 4.8% doanh nghiệp tại Mỹ hiện đang sử dụng AI để tạo ra sản phẩm và dịch vụ, giảm so với con số 5.4% vào đầu năm nay. Con số này dự kiến sẽ không thay đổi nhiều trong năm tới.

Đối với những người am hiểu công nghệ, những con số này có thể mang lại sự thất vọng. Nhiều người có thể sẽ liên tưởng đến khái niệm "chu kỳ thổi phồng" (hype cycle), một hiện tượng mà thị trường công nghệ đã quá quen thuộc.

Chu Kỳ Thổi Phồng và Sự Trở Về Thực Tại

Khái niệm "chu kỳ thổi phồng" do đơn vị nghiên cứu thị trường Gartner phổ biến, mô tả quá trình mà một công nghệ mới được thị trường và nhà đầu tư say mê một cách vô lý, kéo theo hàng tỷ USD được đổ vào. Tuy nhiên, sau một thời gian, thị trường bắt đầu "trở về thực tại", khi nhận ra rằng công nghệ mới không mang lại lợi nhuận như kỳ vọng ban đầu. Sau giai đoạn này, công nghệ sẽ trưởng thành và được áp dụng rộng rãi hơn, nhờ vào cơ sở hạ tầng đã được xây dựng trong giai đoạn "thổi phồng".

Câu hỏi đặt ra là liệu cơn sốt AI hiện tại có đem lại lợi ích lâu dài cho công nghệ và cuộc sống con người hay không? Để trả lời, chúng ta có thể nhìn lại các ví dụ lịch sử, như cơn sốt tàu hỏa ở Anh vào thế kỷ XIX hay bong bóng dotcom vào thập niên 1990. Cả hai đều trải qua chu kỳ thổi phồng, nhưng sau khi bong bóng vỡ, cơ sở hạ tầng đã được xây dựng, mang lại những thay đổi quan trọng cho nền kinh tế và xã hội.

AI: Tương Lai Hay Chỉ Là Một Bong Bóng Khác?

Hiện tại, thị trường AI và các tập đoàn công nghệ lớn vẫn chưa trải qua một vụ nổ bong bóng lớn như các ví dụ trên. Tuy nhiên, nhiều người lo ngại rằng AI có thể trở thành một công nghệ quan trọng nhưng chưa được ứng dụng hiệu quả. Theo Noah Smith, một nhà bình luận kinh tế, tương lai của AI sẽ giống như các công nghệ khác: sau một giai đoạn đổ vốn khổng lồ để xây dựng cơ sở hạ tầng, sẽ đến giai đoạn "trở về thực tại", khi mọi người nhận ra họ không biết cách sử dụng AI hiệu quả. Tuy nhiên, khi đã tìm ra được cách, AI sẽ dần dần phát triển trở lại.

Vấn đề là áp dụng lý thuyết "chu kỳ thổi phồng" vào AI có thể không hoàn toàn đúng. Trí tuệ nhân tạo đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm trong lịch sử, từ khi được giới thiệu vào thập niên 1960 đến khi bị lãng quên vào thập niên 1970-1990, rồi lại bùng nổ vào cuối năm 2022. Dù vậy, vẫn có những công nghệ khác thoát khỏi chu kỳ thổi phồng mà trở thành hữu ích cho cuộc sống hàng ngày, như điện toán đám mây hay mạng xã hội.

Tuy nhiên, cũng có những công nghệ khác không đạt được kỳ vọng lớn như Web3, máy in 3D, hay vật liệu carbon nanotube. Điều này cho thấy không phải công nghệ nào cũng đi qua chu kỳ thổi phồng để trở thành quan trọng. Điều quan trọng hiện tại là các tập đoàn công nghệ phải chứng minh rằng AI có thể mang lại lợi ích thực sự cho nền kinh tế toàn cầu. Thành công của AI vẫn chưa được khẳng định chắc chắn, và chỉ có thời gian mới có thể trả lời liệu AI có thực sự đáp ứng được kỳ vọng hay không.