Xu hướng kết hôn muộn, sinh ít con ngày càng phổ biến ở Việt Nam

Hiện tượng kết hôn muộn, sinh ít, và không muốn sinh con đang gia tăng tại Việt Nam, và nguyên nhân sâu xa đến từ nhiều yếu tố như học vấn, điều kiện sống cải thiện, và tâm lý thích hưởng thụ cuộc sống. Đây là những thông tin quan trọng được Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), công bố.

Ông Hoàng cho biết, người Việt, đặc biệt là ở các đô thị, ngày càng e ngại việc sinh con do áp lực từ đô thị hóa, sự phát triển kinh tế, cùng với những thách thức trong việc tìm kiếm việc làm, nhà ở, và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng. Bên cạnh đó, những bất cập về hạ tầng và dịch vụ cũng là một trong bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến tâm lý kết hôn và sinh đẻ của người dân. Đồng thời, tình trạng phá thai và tỷ lệ vô sinh cũng đang có xu hướng gia tăng.

Theo thống kê từ Tổng cục Thống kê năm 2019, mức sinh trung bình của người có thu nhập cao là 2 con, trong khi ở nhóm có thu nhập thấp là 2,4 con. Người có trình độ học vấn dưới bậc tiểu học sinh trung bình 2,35 con, còn người có trình độ trên THPT chỉ sinh 1,98 con. Ông Hoàng nhấn mạnh, nhiều gia đình ở thành thị e ngại sinh con do thiếu trường học, học phí cao, và chi phí sinh hoạt đắt đỏ.

Tại khu vực thành thị, phụ nữ có xu hướng sinh con muộn hơn và sinh ít hơn so với phụ nữ nông thôn. Cụ thể, nhóm phụ nữ 25-29 tuổi ở thành thị có tỷ suất sinh cao nhất, với 127 trẻ trên 1.000 phụ nữ, trong khi ở nông thôn, nhóm phụ nữ 20-24 tuổi có tỷ suất sinh cao nhất, với 147 trẻ trên 1.000 phụ nữ.

Mặc dù Việt Nam đã duy trì mức sinh thay thế từ năm 2006, nhưng ở các khu vực đô thị, mức sinh vẫn thấp hơn đáng kể trong suốt 25 năm qua. Hiện nay, TP.HCM có mức sinh thấp nhất cả nước với chỉ 1,32 con/phụ nữ, theo số liệu năm 2023. Tại khu vực Đông Nam bộ, mức sinh chỉ đạt 1,47 con/phụ nữ và có xu hướng tiếp tục giảm.

PGS.TS Nguyễn Đức Vinh, Viện trưởng Viện Xã hội học, cho biết trong một khảo sát tại bốn tỉnh, thành phố phía Nam có mức sinh thấp gồm Khánh Hòa, TP.HCM, Sóc Trăng, và Cà Mau vào năm 2023, lý do lớn nhất khiến người dân không muốn sinh thêm con là vì họ cảm thấy đã đủ số con mong muốn. Gần 30% người tham gia khảo sát cho biết họ không sinh thêm con do lo ngại về chi phí nuôi dạy con, và chỉ một phần nhỏ cho rằng không có đủ chỗ ở hoặc do chi phí dịch vụ y tế, giáo dục quá cao.

Giáo sư Nguyễn Đình Cử, chuyên gia về Dân số học, cảnh báo rằng thế hệ trẻ cần có tầm nhìn xa hơn về tương lai thay vì chỉ tập trung vào lợi ích hiện tại. Ông nhấn mạnh rằng, dù hiện tại việc không sinh con có thể mang lại tự do, nhưng khi về già, người ta cần có sự hỗ trợ từ gia đình. Đồng thời, việc có con cái không chỉ mang lại động lực làm kinh tế mà còn giúp trải nghiệm đầy đủ các cung bậc cảm xúc trong cuộc sống.