Giá điện tăng mạnh: Áp lực lên người tiêu dùng và EVN

Ngày 11/10, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã chính thức điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân lên mức 2.103,11 đồng/kWh, tăng 4,8% so với trước đó. Mặc dù đã có những đợt tăng giá điện trước đó trong năm 2023 (3% và 4,5%), EVN vẫn đối mặt với khoản lỗ khổng lồ. Vậy liệu việc tăng giá lần này có giúp EVN thoát lỗ?

Khoản lỗ kỷ lục của EVN

Theo báo cáo tài chính của EVN, năm 2022, tập đoàn này đã lỗ tới 21.821,56 tỷ đồng chỉ tính riêng mảng kinh doanh điện. Tổng khoản lỗ lũy kế của EVN hiện đã vượt ngưỡng 42.500 tỷ đồng, đánh dấu mức thâm hụt lớn nhất từ trước đến nay. Điều đáng chú ý là dù giá điện đã tăng liên tiếp nhưng khoản lỗ của tập đoàn không ngừng gia tăng. Nguyên nhân chính đến từ việc chi phí sản xuất điện, bao gồm các yếu tố đầu vào như giá than, dầu, khí và tỷ giá ngoại tệ, tăng cao hơn dự kiến.

Cơ sở tăng giá điện

Ông Nguyễn Xuân Nam, Phó tổng giám đốc EVN, cho biết việc tăng giá điện lần này được thực hiện dựa trên 3 yếu tố: chính trị, pháp lý và thực tiễn. Về chính trị, EVN triển khai theo Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển năng lượng quốc gia, trong đó yêu cầu áp dụng giá thị trường đối với các loại năng lượng. Về pháp lý, việc điều chỉnh dựa trên Quyết định số 05/2024 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư 09 của Bộ Công Thương. Về thực tiễn, chi phí sản xuất điện năm 2023 tăng cao do giá các nguồn nhiên liệu, đặc biệt là than và dầu, có sự biến động lớn. Tỷ trọng nguồn điện có giá thành thấp như thủy điện giảm, trong khi các nguồn điện có giá cao như nhiệt điện than và dầu tăng lên đáng kể.

Khó khăn trong việc bù lỗ

Tuy nhiên, mức tăng 4,8% lần này dường như vẫn chưa đủ để EVN bù đắp toàn bộ khoản lỗ. Theo các chuyên gia, mức tăng cần thiết để EVN thoát lỗ phải trên 6%, bởi hiện tại giá thành sản xuất điện vẫn cao hơn giá bán điện bình quân. Tiến sĩ Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Bộ Tài chính), nhận định rằng mức tăng này không lớn nhưng đủ để giúp EVN thanh toán cho các nhà máy điện và phản ánh chi phí đầu vào.

Tác động đến nền kinh tế

Theo các chuyên gia, việc tăng giá điện lần này có tác động nhất định đến lạm phát, tuy nhiên mức ảnh hưởng chỉ khoảng 0,04% đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2024, do đó không gây ra quá nhiều lo ngại về việc kiểm soát lạm phát. Tuy vậy, việc tăng giá điện cuối năm sẽ gây áp lực lên doanh nghiệp và người tiêu dùng, đặc biệt là khi nhiều ngành sản xuất cần sử dụng lượng điện lớn.

Giải pháp cho tương lai

Trong bối cảnh chi phí sản xuất điện ngày càng tăng, một trong những giải pháp được đề xuất là áp dụng giá điện 2 thành phần. Theo Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương), cơ chế này đã được nghiên cứu và dự kiến thí điểm trên một số khách hàng vào cuối năm 2024. Mục tiêu là nhằm minh bạch hóa thị trường điện, đảm bảo giá điện phản ánh đúng chi phí sản xuất và phân bổ hợp lý cho các đối tượng tiêu dùng khác nhau.

Kết lại, dù việc tăng giá điện 4,8% giúp giảm áp lực tài chính cho EVN, nhưng để thực sự thoát khỏi tình trạng thua lỗ kéo dài, tập đoàn này cần có thêm các biện pháp bền vững hơn trong quản lý chi phí và cải thiện hiệu quả sản xuất.