Bắc Cực: Vùng đất chết tiềm ẩn vì bom thủy ngân

Nghiên cứu mới đây tiết lộ một mối đe dọa môi trường chấn động: thủy ngân, bị khóa trong lớp đất đóng băng ở Bắc Cực suốt hàng thiên niên kỷ, đang được giải phóng vào môi trường khi lớp đất này tan chảy, tạo ra một "quả bom thủy ngân khổng lồ."

Mối Nguy Từ "Quả Bom Thủy Ngân" Đang Tan Chảy

Một nghiên cứu đột phá, được công bố trên tạp chí Environmental Research Letters, đã chỉ ra rằng sự tan chảy của lớp đất đóng băng cổ xưa do biến đổi khí hậu đang giải phóng lượng thủy ngân khổng lồ ra môi trường. Kim loại độc hại này, vốn bị kẹt trong lớp đất băng của Bắc Cực, hiện đang bị cuốn trôi bởi các con sông như sông Yukon chảy qua Alaska.

Các nhà nghiên cứu tại USC Dornsife đang tích cực đo lường lượng thủy ngân được giải phóng vào các con sông và ước tính tổng lượng kim loại độc hại này sắp được giải phóng. Thủy ngân gây ra những rủi ro nghiêm trọng về môi trường và sức khỏe cho khoảng 5 triệu cư dân sống ở Bắc Cực, trong đó hơn 3 triệu người sống ở những khu vực dự đoán sẽ không còn lớp đất đóng băng vào năm 2050.

Giáo sư Josh West, chuyên gia nghiên cứu khoa học trái đất và môi trường tại USC Dornsife, cảnh báo rằng "một quả bom thủy ngân khổng lồ ở Bắc Cực có thể đang chờ phát nổ."

Sự Tích Tụ Thủy Ngân

Giáo sư West giải thích rằng chu trình khí quyển tự nhiên của Trái Đất thường vận chuyển các chất ô nhiễm đến những vĩ độ cao, nơi thủy ngân tích tụ ở Bắc Cực. Lớp đất đóng băng chứa lượng thủy ngân vượt xa tổng số lượng trong đại dương, đất, khí quyển và sinh quyển gộp lại.

Tại Bắc Cực, thực vật hấp thụ thủy ngân và cuối cùng trở thành một phần của đất khi chúng chết đi và phân hủy. Trong hàng nghìn năm, lớp đất chứa đầy thủy ngân đã bị đóng băng vĩnh cửu. Biến đổi khí hậu đã đẩy nhanh quá trình tan băng vĩnh cửu, làm giải phóng ngày càng nhiều kim loại độc hại vào môi trường.

Đe Dọa Đối Với Cộng Đồng Địa Phương

Hiện tại, các chuyên gia tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của thủy ngân đối với cư dân của hai ngôi làng nằm ở lưu vực sông Yukon tại Alaska: làng Beaver và Huslia, cách nhau khoảng 402 km về phía tây. Các nhà khoa học do USC Dornsife dẫn đầu đang đo nồng độ thủy ngân trong phù sa ở bờ sông và bãi cát tại cửa sông, đồng thời khảo sát lớp đất sâu hơn. Họ cũng sử dụng dữ liệu từ vệ tinh để theo dõi sự thay đổi dòng chảy của sông Yukon.

Việc hiểu cách dòng chảy của sông Yukon thay đổi ảnh hưởng đến sự xói mòn phù sa chứa thủy ngân rất quan trọng để dự đoán sự di chuyển của thủy ngân. "Tính toán những yếu tố này giúp chúng ta ước lượng chính xác tổng lượng thủy ngân được giải phóng khi lớp đất đóng băng vĩnh cửu tiếp tục tan chảy trong vài thập kỷ tới," chuyên gia Smith phân tích.

Mặc dù thủy ngân giải phóng từ lớp đất đóng băng hiện chưa gây ra mối đe dọa ngay lập tức, nhưng tác động lâu dài của nó đang tích tụ theo thời gian. Đặc biệt là khi thủy ngân tích tụ trong chuỗi thức ăn qua cá và thịt thú săn mà người dân ở khu vực này tiêu thụ.

"Hầu hết sự tiếp xúc của con người với thủy ngân đến từ chế độ ăn uống," Giáo sư John West cho biết.

Mặc dù những nguy cơ này hiện chưa đáng lo ngại ngay lập tức, các chuyên gia lo ngại rằng tác động lâu dài có thể rất nghiêm trọng đối với cộng đồng người dân sống ở Bắc Cực, những người phụ thuộc vào săn bắn và đánh bắt cá để sinh sống.