Thuốc lá, rượu bia đối mặt với mức thuế mới cao kỷ lục

Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ phương án sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó đề xuất tăng mạnh thuế đối với các mặt hàng rượu, bia và thuốc lá. Tuy nhiên, nội dung này hiện đang nhận được nhiều quan điểm trái chiều.

Thuế thuốc lá có thể lên tới 10.000 đồng/bao vào năm 2030

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đưa ra hai phương án tăng thuế tuyệt đối đối với thuốc lá điếu trong giai đoạn từ năm 2026 đến 2030:

• Phương án 1: Tăng từ 2.000 đồng/bao năm 2026 lên đến 10.000 đồng/bao năm 2030.
• Phương án 2: Tăng từ 5.000 đồng/bao năm 2026 lên đến 10.000 đồng/bao năm 2030.

Hiệp hội Sản xuất và Tiêu thụ thuốc lá cùng các doanh nghiệp thuốc lá đề xuất giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng. Trong khi đó, Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới, Ngân hàng Thế giới và một số tổ chức bảo vệ sức khỏe ủng hộ phương án 2 và đề xuất thêm một phương án khác với mức thuế cao hơn, cụ thể: 5.000 đồng/bao từ năm 2026, 7.000 đồng/bao từ năm 2027, 10.000 đồng/bao từ năm 2028, 12.500 đồng/bao từ năm 2029 và 15.000 đồng/bao từ năm 2030.

Bộ Tài chính cho biết cả hai phương án đều đã được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên các yếu tố như giá thuốc lá tại Việt Nam ngày càng rẻ so với thu nhập, dẫn đến sức mua tăng và gánh nặng chi phí y tế liên quan đến bệnh tật do thuốc lá gây ra. Theo phương án 2, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới sẽ giảm từ 42,7% (năm 2022) xuống còn 39,7% vào năm 2026 và đến năm 2030 giảm còn 38,6%.

Tăng thuế rượu, bia

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng đề xuất hai phương án tăng thuế đối với rượu và bia:

• Đối với rượu từ 20 độ trở lên:

  • Phương án 1: Tăng từ 65% hiện tại lên 90% theo từng năm từ 2026-2030.
  • Phương án 2: Tăng từ 65% hiện tại lên 100% theo từng năm từ 2026-2030.

• Đối với rượu dưới 20 độ:

  • Phương án 1: Tăng từ 35% hiện tại lên 60% theo từng năm từ 2026-2030.
  • Phương án 2: Tăng từ 35% hiện tại lên 70% theo từng năm từ 2026-2030.

• Đối với bia:

  • Phương án 1: Tăng từ 65% hiện tại lên 90% theo từng năm từ 2026-2030.
  • Phương án 2: Tăng từ 65% hiện tại lên 100% theo từng năm từ 2026-2030.

Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều địa phương ủng hộ phương án 2, trong khi Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam và các doanh nghiệp bia, rượu đề nghị giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng. Riêng Công ty Bia Heiniken Việt Nam và Liên minh các doanh nghiệp rượu quốc tế tại châu Á đề nghị áp dụng phương pháp tính thuế tuyệt đối theo nồng độ cồn đối với sản phẩm bia.

Bộ Tài chính cho biết, theo phương án 2, giá bán năm 2026 sẽ tăng khoảng 10% so với năm 2025, và các năm tiếp theo giá bán sẽ tăng 2-3% mỗi năm để đảm bảo tương ứng với lạm phát và gia tăng thu nhập. Điều này sẽ giúp giảm khả năng chi trả đối với các sản phẩm rượu, bia, từ đó giảm tỷ lệ sử dụng và các tác hại liên quan do lạm dụng rượu, bia gây ra.

Bộ Tài chính nghiêng về phương án 2 cho cả hai mặt hàng rượu, bia và thuốc lá nhằm đạt được các mục tiêu về sức khỏe cộng đồng và tài chính.